|
Din tad-deficit ta` kull sena saret
pjaga kbira ghax id-dejn li kull sena l-Gvern ikollu jaghmel biex jghalaq
id-differenza bejn dhul u hrug wassal biex f’Malta illum id-dejn nazzjonali
sploda. Hu stmat infatti li l-Gvern Malti fuq perjodu ta` hames snin sas-sena
2005 ikun zied id-dejn tal-Gvern Lm263miljun. Il-Gvern qed jghid ukoll li din
iz-zieda tad-dejn tal-Gvern issib lill-Gvern b'dejn ta` 61% tal-prodott gross
nazzjonali (GDP)fis-sena 2005. Biex dan it-target jintlahaq irid isir hafna
aktar privatizzazzjoni ghaliex jekk ma jsirx hekk id-dejn nazzjonali jkompli
jizdied sas-sena 2005 b’aktar minn Lm80 miljun ohra. Dan il-pronostiku ukoll qed
jassumi li l-ekonomija ta` Malta (GDP at constant market prices) ser tikber
b’medja ta` 3.4% kull sena sas-sena 2005. Issa nafu li s-sena l-ohra l-ekonomija
waqghet lura u din is-sena qed tikber b’rata hafna inqas minn hekk u l-prospetti
s’issa ma jidhrux tajbin wisq. Issa meta wiehed iqis x’inhu jigri fid-dinja ta`
madwarna u x’impatt jista` jkollu t-tibdil li Malta ghaddejja u ser tkompli
taghddi minnhom biex l-ekonomija tirristruttura biex tikkompeti f’suq wiehed
kbir Ewropew, wiehed irid izomm crossed-figures ghalhekk li r-rata li fuqha
l-gvern ibbaza l-kalkoli tieghu tintlahaq. Jekk le, d-dejn jikber aktar.
Id-Deficit
Mil-lat ekonomiku d-dejn tal-Gvern u l-problema
tad-deficit ghandha impatt kbir fuq il-kumplament tal-ekonomija. Hu ghalhekk li
l-Gvern bilfors li jrid isib tarf ta` din il-problema. Din problema li trid
tissolva waqt li l-Gvern jibqa` jsostni n-nefqa pubblika fuq impjiegi
inizjattivi godda u servizzi u ma jghasarx lis-settur privat tant li jgerxu
milli jzomm l-impjiegi kollha li hemm fil-illum. Biex dan isir, il-Gvern irid
jirnexxielu jkompli bil-programm tal-liberazazzjoni u modernizazzjoni ta`
l-ekonomija Maltija, jkompli jsahhah l-infrasstruttura u jkompli jilqa ghal
isfidi socjali ta` socjeta` moderna. Mhux facli f’pajjizi fejn kulhadd irid li
dan il-bilanc jinzamm.
Il-Gvern qed jittama li d-deficit tal-Gvern
ikompli jonqos bhala proporzjon tal-GDP biex sas-sena 2005 Malta tilhaq
it-target ta` budget deficit ta` 3% tal-GDP. Ma ninsewx li sal-2005 Malta jista`
jkun li tkun trid tghasar hafna biex tilhaq il-kriterji ta` Maastricht u
l-budget deficit bilfors li jkun irid jitrazzan b’dan il-mod. Biex dan jintlahaq
il-Gvern qed jittama li jkompli jzid id-dhul tieghu b’zieda medja ta` 6%
sas-sena 2005 fil-waqt li n-nefqa pubblika tinzamm fuq rata ta` zieda ta` 2%
biss kull sena jfisser ukoll li l-Gvern mis-sena d-diehla sas-sena 2005 irid
jigbor aktar minni Lm40 miljun ohra kull sena f’VAT, income tax, licenzji u
kontiribuzzjonijiet socjali. Jekk dawn ir-rati ma jinzammux m’hemmx cans li
t-target ta` 3% tal-GDP sas-sena 2005 jintlahaq.
Kompettitivita`
Issa
facli ghal min jippjana li jfassal target u jassumi li kollox imur sewwa. Izda
l-verita` tad-dinja ekonomika m’hix facli daqshekk u difficli ferm li Gvern
izomm kontroll u jlahhaq it-targets tieghu jekk ma jkunx hemm ftehim nazzjonali.
L-ewwelnett Malta hi wahda mill-aktar ekonomiji mifthuha fid-dinja u ahna
facilment nintlaqtu minn dak li jsir fid-dinja. Irridu perezempju hafna
mis-settur industrijali li jesprta. Dan jesporta lejn id-dinja, l-aktar lejn
l-Ewropa Maghquda. Is-suq ewropew hu importanti hafna u daqstant importanti
s-swieq l-ohra. Biex nirbhu s-swieq irridu nkunu kompetittivi. Kompetittivita`
tfisser produttivita` oghla biex iz-zidiet fl-ispejjez, l-aktar fil-kaz taghna,
pagi u salarji, ikunu koperti bil-produttivita` u ma joghlewx il-prezzijiet.
Aktar produttivita` tfisser aktar investiment fit-teknologija f’materja prima
ta` kwalita` ahjar u aktar tahrig tan-nies u aktar specjalizazzjoni fix-xoghol u
fis-swieq. Dan jigi minn zieda fil-profitti li huma s-sors ewlieni ta` aktar
investment u minn incentivi u agevolizazzjoni pubblici li jsostnu l-industriji.
Dan ifisser ukoll aktar infieq pubbliku. Infieq li jigi meta z-zieda
fil-produttivita` izzid l-esportazzjoni, izzid l-investiment u l-qliegh
tal-intrapriza u z-zieda fil-pagi u s-salarji li flimkien izidu l-GDP. Meta
jikber il-GDP jikber ukoll id-dhul tal-Gvern minghajr htiega li jizdiedu
t-taxxi. Zieda fid-dhul tal-Gvern ifisser tnaqqis tad-dejn u tal-hlasijiet kull
sena tal-interessi fuq id-djun.
L-istess argument jghodd ghas-settur
l-iehor tant importanti ghal Malta, is-settur tat-turizmu. Dan hu settur li jrid
il-hin kollu jikkompeti hekk kif pajjiz wiehed wara l-iehor jirsisti biex jigbed
lejh aktar turisti. Kulhadd f’bahar wiehed u t-turisti jmorru fejn jaqbel
lit-tour operator. Ikun jaqbel fejn il-prezz hu tajjeb ghal dak li pajjiz ghandu
x’joffri. Hawn ukoll is-sigriet hu l-kompetittivita`. Kif ser jirnexxielna
nibqghu inzidu s-salarji u l-pagi, inkomplu ninvestu fi stabbiliment izbah skond
il-kriterji moderni tas-suq u kif ser inkomplu nibzghu ghal u nizviluppaw aktar
il-prodott Malti minghajr ma nzidu fl-ispejjez u nghollu l-prezzijiet. Kif
jigifieri ser inzidu l-produttivita` f’dan il-qasam. Ghax jekk ma tizdiedx
l-efficjenza jghollew il-prezzijiet. Din tkompli ittellifna
l-kompetittivita`.
Wara dawn jidhlu dawk kollha li jahdmu fis-setturi
l-ohra kollha privati u pubblici li jsostnu s-sistemi kollha li jsahhu
l-ekonomija ta` pajjizna. Jekk dawn is-setturi kollha – biedja, sajd kummerc,
finanzi, proprjeta, banek, hwienet, servizzi, hu x’inhu l-qasam, ma jkunux
kompetittivi dawn jghollu l-ispejjez ghal l-ohrajn li jridu jbieghu
lill-barranin. Il-kompetittivita` jigifieri hi katina. Mhux inharsu lejn
l-industriji jew lejn il-hotels jew lejn it-tarznari. Irridu nkunu aktar
produttivi u aktar kompetittivi kullimkien. Ghax l-ekonomija hi katina wahda.
Hadd ma jista` jghid ma jimpurtanix. Din hi l-ekonomija moderna. Iktar ma
jghaddi z-zmien aktar qed jigri li dawk li hobzhom mahbuz jigri x’jigri
fil-pajjiz, jonqsu ghax aktar impjiegi jiddependu minn dak li jsir fis-suq.
Is-sigriet li tibqa b’sahhtek fis-suq hi l-kompetittivita`.
Ftehim
Nazzjonali
Pajjizna m’ghandux ghazla dwar din il-haga, Ewropa u mhux Ewropa.
Ma jistghax settur wiehed, jew frazzjoni wahda fis-socjeta tibqa` tahseb li
l-problema hi ta` haddiehor. Dan hu llum xoghol l-MCESD. Hawn l-imsiehba socjali
kollha ghandhom ir-responsabbilita kbira li jaraw li pajjizna jibqa kompetittiv
huma x’inhuma l-ghazliet li jaghmel. Irid ikollna l-hila nfasslu it-targets
flimkien. Jekk il-Gvern wahdu jfassal targets li dwarhom ma jkollux il-kunsens
tal-imsiehba socjali zgur li jbghati biex jasal. Il-politici eletti fil-Gvern
wahedhom, huma ta` liema kulur huma u bravi kemm huma bravi, wahedhom ma jaslux.
Illum m’ghadux iz-zmien fejn Gvern jista` jiddetta. Ghalhekk pajjizna bil-fors
li jrid ftehim bejn l-imsiehba socjali.
Malta trid Kuntratt Nazzjonali
fejn l-imsiehba socjali flimkien jaqblu dwar targets li rridu nilhqu biex
ikollna dak it-tkattir ekonomiku li wahdu jgib iz-zidiet fil-pagi, fil-profitti,
fil-kwalita` tal-hajja u fis-sostenn tan-nefqa pubblika. Meta l-imsiehba socjali
jaqblu dwar it-targets imbaghad iridu jfasslu l-ftehim li jwassalhom biex dawn
it-targets pajjizna jilhaqhom. S’issa ghadna nahsbu li r-responsabbilta` li
naslu hi biss tal-Gvern. X’genn! Ir-responsabbilta` hi taghna wkoll. L-aktar ta`
l-imsiehba socjali li flimkien mal-Gvern hi r-responsabbilita` taghhom li
lill-pajjizna jmexxuh lejn futur ahjar!
|
