Hija Liquigas li trid timponi l-monopolju tal-gass fuq il-Maltin

Meta Liquigas xtrat id-divizjoni tal-gass tal-Enemalta kienet taf li se tixtri l-Monopolju tal-gass ta` Malta. Kien ghalhekk li Liquigas ghamlet investiment ta` miljuni ta` euro biex bniet impjant gdid li jipproduci l-gass f'Malta. Liquigas taf li biex l-kapital li investiet ifendi riedet l-ewwel u qabel kollox tgholli l-prezz ta` kull cilindru ghall-tlett darbiet, il-prezz li kien jezisti fi zmien l-Enemalta ghax Liquigas dejjem sostniet, b'mod zbaljat u biex tqarraq li l-prezz tal-gass f'Malta kien irhis wisq.

It-tieni ghax il-kalkoli ta` Liquigas  u ta' ohrajn li wkoll kienu thajru jidhlu ghall-privatizazzjoni tal-gass f'Malta kienu u ghadhom juru li bil-volum ta` bejgh ta` gass fic-cilindri kif jezisti f'Malta hu diga difficli biex ifendi impjant ta` produzzjoni wiehed bis-suq kollu ikkapparat mill-produttur tal-gass f'Malta u jkun zgur difficli jkun sostnut bi profitti jekk is-suq jinqasam bejn tnejn jew tlieta jew aktar, aktar u aktar jekk il-kompetituri ma jkollhomx l-obbligu tal-infieq kbir kapitali ta` impjant  li biex ikun ekonomiku bilfors li jrid ikun wiehed li jiswa hafna miljuni. Tghid x'tghid Liquigas hi l-istrategija kummercjali ta` din l-kumpanija li zzomm monopolju effettiv jew dominanza assoluta fis-suq tal-gass f'Malta. U hu appuntu ghalhekk li b'kull mezz u mod qed tiggieled lil kompetitur taghha Easygas.

Fejn Liquigas qed tesagera u mhux biss tostor il-fatti imma tigdeb hi fejn jidhlu d-distributuri li kontrihom issa Liquigas wkoll fethet battalja biex tisirqilhom il-ftit profitt li jaghmlu bi tbatija biex iqassmu bieb bieb ic-cilindri tal-gass. Fil-pjan ekonomiku li fasslet Liquigas wkoll riedet monopolju effettiv fid-distribuzzjoni rahal rahal wkoll biex ikollha kontroll vertikalizzat shih u timponi sistema li fasslet hi. Sistema fejn Liquigas tqassam bl-inqas infieq u jkun il-konsumatur li jhallas ghall-kumdita tas-servizz u biex timponi r-rieda taghha Liquigas trid bilfors telimina lid-distributuri ghax taf ben fatt li fil-lokalitajiet m'hemmx spazju ghal zewg jew tlett sistemi ta` distribuzzjoni jikkompetu wiehed ma` l-iehor. Liquigas taf li fl-ahhar mill-ahhar jirbah min hu b'sahhtu kummercjalment u hu l-aktar b'sahhtu min ghandu f'idejh il-produzzjoni u ghandu f'idejh bil-qabda l-akbar numru ta` cilindri u ghalhekk sahha assoluta li jimponi sistema ta` monopolju fis-suq kemm vertikali kif wkoll orizzontali.

Il-Liquigas qed tghawweg il-fatti u tinqeda bl-Ufficju tal-Kummerc Gust u ddeffes l-Ewropa fin-nofs bi ksuhat. Malta kienet ibbligata skond ir-regoli ta' l-EU li tilliberalizza l-wholesale (importazzjoni jew produzzjoni) u mhux ir-retail fil-lokalitajiet, Malta ghandha kull dritt taht ir-regoli tal-EU li taghmel dak li dejjem ghamlet li fil- lokalitajiet tizgura li l-ewwel u qabel kollox li kull familja u kull lokalita hi moqdija. Kienet il-Liquigas izda li insistiet meta indunat li hi biss dahhlet ghall-privatizazzjoni li jkollha wkoll mid-dritt li tkisser is-sistema ta distribuzzjoni fil-lokalita u l-gvern ghax beza li jitlef ic-cans li jipprivatizza l-gass halla l-ahhar elezzjoni tghaddi u minn wara dahar id-distributuri bezaq dak li kien miftiehem dwar distribuzzjoni fil-lokalitajiet mal-GRTU.

Il-ftehim li hemm mal GRTU huwa kemm kuntratt socjali kif ukoll kuntratt kummercjali. Hu kuntratt socjali ghax hu kuntratt bejn gvern u social partner ewlieni bhal ma hi l-GRTU u jitkellem dwar distribuzzjoni ta` gass fil-komunita. B`dan il-ftehim il-GRTU u d-distributuri individwali ntrabtu li f`kull distrett mghoti b`mod eskluzziv lil kull distributur. Kull distributur irid bla ebda hlas extra jqassam u jwassal sal-bieb cilindri lil kull konsumatur jghix fejn jghix fic-centru tar-rahal jew fl-imbieghed, hu fejn hu u kull distributur irid jaccetta prezz kontrollat tas-servizz tieghu. Il-kuntratt hu wkoll wiehed kummercjali ghaliex jitkellem fuq il-kundizzjonijiet kummercjali ta`kif b`liema hlas trid issir id-distribuzzjoni u hemm rabta kummercjali sakemm id-distributur iwettaq l-obbligi tieghi korretti u l-kumpanija li tissuplixxi, ittih cilindri u servizz bizzejjed biex dawn l-obbligi jkun jista`jwettaqhom, il-kumpanija fornitrici ma` tohrogx hi direttament tikkompeti fil-lokalijiet kontra d-distributuri.

IL-Gvern ta` Lawrence Gonzi dan il-kuntratt socjali llum jidher ghall-GRTU li ma jridx jonorah. Ghall gvern ta` Lawrence Gonzi it-theddid u l-manuvrar ta` Liquigas biex timponi l-monopolji kapitali taghha ma jinkwetahx. It-theddida li l-lokalijiet jigu suggettati ghal kompetizzjoni kummercjali fejn min lest li jhallas jinqeda u min hu batut, m`ghandux mezz ta` transport jew ma jiflahx iqandel cilindri jekk ma jhallasx extra ma jinqediex ma tinkwetahx. Il-fatt li kuntratt socjali gie mormi meta kien ilu jkun onorat b`commitment politiku shih minn kull Prim Ministru  mill-1992 sal llum lanqas ma hi inkwetanti.

Il-GRTU ssostni bil-qawwi li kuntratt socjali milhuq wara negozjati twal bejn Gvern u Korp Kostitwit u li qatt ma gie bi ftehim revokat ghandu jkun onorat minn kull Gvern serju. Il-GRTU ssostni wkoll li l-kuntratt kummercjali li kien jorbot lil Enemalta llum jorbot lil Liquigas u li Liquigas bhal socjeta li tippretendi li hi serja ghandha tonora. Fil-fatt id-distributuri huma agenti fil-lokalita ta` Liquigas u jekk trid tehles minnhom jrid ikollha s-serjeta li tinnegozja maghhom mhux b`mod ghal kollox arroganti li f`Malta qatt ma rajna bhalu lanqas biss trid tkellimhom. Il-licenzja li Liquigas tghid li ghandha ma tistax thaddimha b'kompetizzjoni mad-distributuri ghax bil-kuntratt li wirtet min ghand l-Enemalta dik il-licenzja hi subrogati (mghoddija legalment) lid-distributuri. Is-soluzzjoni hi wahda: il-Gvern u Liquigas iridu jirrikonoxxu l-obligazzjonijiet kuntrattwali li ghandhom jieqfu jghaddu in-nies bi zmien  u b' irgulija jerfghu r-responsabiltajiet taghhom lejn id-distributuri u lejn il-komunita.