|
Il-marda ewlenija hi wahda u cara: Malta mhux
tipproduci bizzejjed biex tlahhaq ma dak kollu li tehtieg. Min ma jaqlax
bizzejjed jiddejjen u jiddejjen. Malta illum qed tghix fuq buzzieqa kbira ta`
dejn. Nittamaw li ma tisplodix bhal ma gara fl-Argentina.
Tigbid
Li
hu zgur ukoll hu li qed isir hafna tigbid biex is-sitwazzjoni mifqughha ta` dejn
twassal sa l-Elezzjoni Generali li jmiss. Minn issa sar-Referendum
il-propogandisti jghattu l-hazin anke b’argumenti tat-tfal, filwaqt li jonfhu
b’kull mod dak kollu li jidher li hu posittiv. Hi tal-misthija li f’din
il-kampanija ta` qerq qed jippartecipaw sezzjonijiet tal-media li suppost huma
serji.
Censura
Illum f’pajjizna ghandna censura li twahhax. Mhux
ic-censura diretta u stupida ta` gvern totalitarju, izda c-censura ta` sistema
ta` gvern fejn jekk iharsu lejk bl-ikrah l-awtoritajiet, maghmula tieghek, ghax
tinqata` ‘l barra minn kollox, jiccensurawk, iwarrbuk u f’certi kazi jaslu
f’estremita` li lanqas il-bozza tat-triq tieghek ma jibdluklek u jhallulek
it-triq kollha toqob. Jien mhux nghid li din hi l-politika tal-kapijiet
tal-Gvern Malti, pero`, s-sistema` llum tant hi mizghuda b’nies ta` ftit
intelligenza izda li tawhom hafna sahha, li qed iwettqu affarijiet li lis-serju
mhux biss jahsduh izda jtellfulu l-fiducja f’pajjizna. Il-Ministri, specjalment
dawk intelligenti, ghandhom jaraw li lil dawn il-papri jwarrbuhom minn
maghhom.
Fiducji
Din hi l-pjaga l-kbira l-ohra tal-lum: kemm hu vera
li l-Maltin ghad ghandhom fiducja f’pajjizna? Jissemmew il-Lm200 miljun li
l-Maltin gabru minn barra biex jiffrankaw it-taxxa wara li kienu harguhom jew
hallewhom barra bil-mohbi. Hadd ma jaf kif kienu barra, jekk hux flus maqlugha
bix-xoghol izda mwarrba biex tkun evitata t-taxxa, jew humiex flus
tal-korruzzjoni jew ta` qliegh kriminali. Kollox jista` jkun! Dawn il-flus
ingiebu ghax il-gvern ghandu bzonnhom. Inqdew it-tnejn.
Il-gvern qed
idahhal il-flus ta` taxxi extra li tant ghandu bzonn bhalissa. L-istess waqt li
c-cifri tal-Accounts Nazzjonali qed juru li dehlin flus aktar il-gewwa lejn
Malta, dawn il-flus mhux flus li jirriflettu zieda fil-produttivita` nazzjonali
jew li juru li Malta saret aktar attrajenti ghal investiment barrani. Izda min
jara l-Accounts Nazzjonali jsib li d-dhul ta` investimenti lejn Malta zdiedu u
b’hekk ikun jidher li kiber il-Prodott Gross Nazzjonali ta` pajjizna.
Dan illum hu mportanti hafna, specjalment fil-kuntest ta`
l-applikazzjoni ta` Malta biex tissieheb fl-Unjoni Ewropea. Il-figuri ta`
l-ekonomija nazzjoni huma mportanti hafna f’dan
il-kuntest.
Likwidita`
Is-sitwazzjoni fid-dinja finanzjarja tal-llum
ghenet ukoll biex nies li kellhom flus f’Bonds barranin sarfuhom fi zmien li
l-prezz tal-Bonds kien tajjeb. Meta dawn il-flus ingiebu Malta, rrangaw ukoll
zewg problemi ohra li ghandna f’pajjizna llum. L-ewwelnett, is-sitwazzjoni
finanzjarja tal-Banek. Sikwit nisimghu bl-eluf ta` miljuni ta` liri li hemm
fil-Banek Maltin. Lil min hu ntelligenti dan il-kliem ma jimpressjonah xejn ghax
li l-aktar importanti ghal Banek Kummercjali hi l-likwidita` – jigifieri kemm
ghandhom flus xi jhaddmu bi qliegh. Din is-sitwazzjoni bid-dhul ta` flus minn
barra tintlaqghet pozittivament miz-zewg nahat; min-naha wahda ghax in-nies
ikunu qed jaqilghu dejjem aktar u ghalhekk jizdiedu d-depositi; u min-naha
l-ohra, meta l-ekonomija tkun sejra tajba u l-Bank ikun jista` jislef aktar u
b’aktar qliegh, ikollu wkoll anqas kontijiet li jkorrulu ta` ditti li jfallu u
fl-istess waqt jikbru wkoll id-depositi tad-dinja tan-negozju.
Meta
l-ekonomija tkun sejra hazin ikunu aktar in-nies u n-negozji li jzidu d-dejn
taghhom mal- Banek u jkun hemm inqas minn dawk li jzidu d-depositi. Il-bank
ikollu jnaqqas ir-rati tal-imghax meta, fil-fatt ikun irid aktar qliegh u kollox
ma` kollox il-Bank jinholqulu problemi ta` likwidita`.
Jigifieri meta
l-Maltin igibu l-miljuni lura Malta jpaxxu wkoll lill-Banek. Jidhru li qed
ipaxxu wkoll lin-negozji l-kbar li ghandhom problemi ta` likwidita` u meta
l-Bank waqfilhom hargu fuq is-suq bil-Bonds – forma ta` dejn iehor, izda minflok
mill-banek jiddejnu minghand il-pubbliku.
Inxifna
X’hin taqta` l-flus
tal-Maltin li gew lura Malta izda, ftit li xejn issib li hemm progress fic-cifri
ta` l-ekonomija Maltija. Mhux hekk biss – qed jigri lill-Gvern dak li qed jigri
lill-Banek Maltin. Meta l-ekonomija tkun sejra hazin ihossuha anke l-Banek – u
issa mhux biss il-ftit kummentaturi ekonomici Maltin li jitkellmu bla tlaqliq
qed jghiduha, imma wkoll il-kummentaturi esperti mondjali. Daqstant iehor,
il-gvern imur hazin.
Ic-cifri tal-Gvern juru li d-dhul qed jinxef u
l-infieq u d-dejn tilghin ghax hu minn awl id-dinja li l-ewwel il-gvern ghasar u
rass lil kulhadd biex gabar illum dak li ma gabrux ta` qabblu fis-snin li
ghaddew. Matul dawn l-ahhar ftit snin li ghaddew il-gvern iddandan bil-flus li
gabar darba wahda – ghax rass kemm felah biex min kellu jaghti ta. Issa barra
l-ftit li baqalu x’jigbor minn tal-bierah, l-gvern ftit baqalu fuq xhiex
idur.Ghalhekk issa l-Gvern waqa` f’din in-nixfa: ghax jew bilfors jaqta`
bil-kbir n-nefqa pubblika jew izid it-taxxi fuq il-poplu, jew inkella jibqa`
jkabbar il-ferita tad-deficit u jkompli jonfoh il-buzzieqa tad-dejn nazzjonali.
It-Taxxi fuq il-Maltin
F’Malta llum mhux facli li l-gvern izid aktar
taxxi fuq il-Maltin. Il-Maltin diga huma fost l-aktar intaxxati fl-Ewropa.
Kulhadd; haddiema, sidien u min imexxi. Dan jixhduh il-figuri u t-tax compliance
rates ta` Malta li llum huma fost l-ghola fid-dinja. Min insista biex il-Maltin
jitnixfu minn flushom issa ghandu biex jifrah. Li ntaxxaw lil dawk li qatt ma
hallsu taxxa kien pass ghaqli, izda illum tnixxef kulhadd.
It-taxxi li
llum qed jigbor minn fuq il-Maltin huma d-doppju li kien idahhal il-gvern sitt
snin ilu. Suppost li issa l-gvern kellu jibda jnaqqsilna t-taxxi – hekk qalulna
– ser jiehdu minghand min qatt ma hallas biex lil min dejjem hallas jibdew
inaqqsulu. Il-pjan kien li sa l-Elezzjoni jibdew inaqqsu t-taxxi wara li jsolvu
l-problema tad-deficit. Dan il-pjan izda jidher li
sfaxxa.
L-ekonomija
Biex il-gvern inaqqas it-taxxi, l-ekonomija trid
tkun sejra tajjeb. Meta l-ekonomija tkun sejra tajjeb, in-nies ikollha aktar
flus fil-but, tonfoq aktar, iggemma aktar, tixtri aktar u r-ritmu ekonomiku
dejjem jikber. Meta l-affarijiet ikunu sejrin hziena, ic-cirku jahdem
bil-maqlub! Il-gvern illum ma jistax izid il-qliegh mit-taxxi meta tant negozji
qed jitilfuh. Meta l-bejgh niezel u l-VAT marbuta mal-bejgh. Meta
l-importazzjoni niezla u d-dazju marbuta mal-importazzjoni. Meta l-esportazzjoni
niezla u z-zieda fil-pagi marbuta ma zieda fl-esportazzjoni u bla zieda fil-pagi
m’hemmx zieda fit-taxxi. It-taxxi izzidhom minn fuq in-nies li qed jaqilghu
aktar u minn fuq negozji li jaqilghu mhux minn fuq min qed jaqla` anqas kif qed
isir illum. Tiftakruha “There’s a hole in the bucket”? Hekk tahdem
l-ekonomija.
Issa Ghall-Elezzjoni
In-nefqa kull sena fuq id-dejn
nazzjonali dejjem tizdied u n-nefqa pubblika qed tkompli dejjem tesplodi,
bil-konsegwenza li d-dejn nazzjonali bhala total qieghed ikompli jikber biex
jaghmel tajjeb ghall-Budget Deficit, li dejjem jitwessa. “It’s the economy,
stupid!” kienu qalulu lill-president Clinton. Jigifieri hu hsieb l-ekonomija u
l-kumplament jigi wahdu. Hu hsieb l-ekonomija u l-problemi l-ohra jsolvu ruhhom.
Pero` issa cara daqs il-kristall: inwasslu sa l-Elezzjoni u wara l-bombi
– miskin hu min ikun Prim Ministru u Ministru tal-Finanzi fis-sena 2004.
|
